Της Κατερίνας Γεράκη, υποψήφιας Συμβούλου με την Αγωνιστική Συσπείρωση Δικηγόρων στον ΔΣΑ
Για μια ειλικρινή τοποθέτηση με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό με τους 400 πρόσφυγες σε ακυβέρνητο πλοίο στο Αιγαίο
————–
Τα γεγονότα είναι πράγματι πεισματάρικα και διαψεύδουν πλήρως την προκλητική ρητορική της κυβέρνησης της ΝΔ, που όλο αυτό το διάστημα πανηγυρίζει για τις «επιτυχίες» της στο προσφυγικό-μεταναστευτικό:
– Απανωτές καταγγελίες για βίαιες επαναπροωθήσεις στα σύνορα, που έχουν υποχρεώσει σε παρέμβαση ακόμα και την αρμόδια Επιτροπή της ΕΕ. Καραβιές ξεριζωμένων αποβιβάζονται σε παράλια μέρη της χώρας και δέχονται την αλληλεγγύη και βοήθεια των ντόπιων κατοίκων, σε τρόφιμα, ρουχισμό κ.λπ. Στη συνέχεια αναλαμβάνει το Λιμενικό ή άλλα σώματα καταστολής και ξαφνικά οι πρόσφυγες εξαφανίζονται. Η επαναλαμβανόμενη απάντηση στους ντόπιους που ρωτούν τί απέγινε, είναι: «Δεν υπάρχει καταγεγραμμένο συμβάν!»
– Το πρόσφατο ναυάγιο στη Χίο λέμβου με πρόσφυγες, με αποτέλεσμα τον τραγικό θάνατο 2 μικρών παιδιών και 2 γυναικών.
– Το πρόσφατο περιστατικό με το ακυβέρνητο πλοίο στο Αιγαίο, με τους 400 περίπου πρόσφυγες, που οδηγήθηκε μετά από ημέρες σε λιμάνι της Κω. Η κυβέρνηση ουσιαστικά αρνιόταν την διάσωση των προσφύγων, παρά τους κινδύνους σε βάρος της υγείας τους, στο όνομα των παζαριών με την Τουρκία για την επιστροφή τους, με εμπλοκή και της ΕΕ, όπως όλα δείχνουν.
Το τελευταίο περιστατικό δικαιολογημένα ξεσήκωσε κύμα διαμαρτυριών και αντιδράσεων. Όμως, πέρα από την αυτονόητη ανθρωπιστική διάσταση του ζητήματος, χρειάζεται να σκύψουμε πιο βαθιά, να εξετάσουμε το συνολικότερο πλαίσιο που δημιουργεί το έδαφος για τέτοιες απάνθρωπες πρακτικές.
1. Η Συνθήκη της Γενεύης και οι άλλες διεθνείς συμβάσεις για την προστασία των προσφύγων ξηλώνονται συστηματικά τις τελευταίες δεκαετίες. Διαστρεβλώνεται η έννοια του πρόσφυγα. Καταστρατηγείται η αρχή της εξατομικευμένης εξέτασης στα αιτήματα ασύλου. Φαλκιδεύεται η διάταξη ότι «η είσοδος στα σύνορα μιας χώρας με σκοπό την αναζήτηση ασύλου και προστασίας δεν πρέπει να θεωρείται παράνομη πράξη», η οποία έχει καταντήσει αδειανό πουκάμισο, αφού οι άνθρωποι αυτοί θεωρούνται «παράτυποι μετανάστες», κρατούνται και απειλούνται με απέλαση. Καταπατάται πλήρως η αρχή της μη επαναπροώθησης, άμεσης ή έμμεσης.
2. Μετά τους Κανονισμούς του Δουβλίνο (Ι, ΙΙ και ΙΙΙ), σταθμός της προσπάθειας αυτής για την ουσιαστική κατάργηση της Συνθήκη της Γενεύης, ήταν η Οδηγία 32/2013 της ΕΕ, με την οποία καθιερώθηκε η έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας» για τους αιτούντες άσυλο και η οποία ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.
3. Ακολούθησε η κατάπτυστη Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, που υπογράφτηκε τον Μάρτη 2016, με καθοριστική συμβολή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ. Η Συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας ορίζει ότι: “1) Όλοι οι νέοι παράτυποι μετανάστες που φθάνουν στα ελληνικά νησιά μέσω Τουρκίας από τις 20 Μαρτίου 2016 και έπειτα θα επιστρέφονται σε αυτήν […] Οι μετανάστες που δεν αιτούνται άσυλο ή η αίτηση των οποίων κρίνεται αβάσιμη ή απαράδεκτη βάσει της ως άνω οδηγίας θα επιστρέφονται στην Τουρκία”. Ως “παράτυποι μετανάστες” θεωρούνται ακόμα και οι Σύροι πρόσφυγες, για τους οποίους προβλέπεται ότι: «2) Για κάθε επιστροφή Σύρου στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στην ΕΕ…».
4. Στη βάση των παραπάνω, τον περασμένο Ιούνη, η κυβέρνηση της ΝΔ ψήφισε την γνωστή ΚΥΑ 42799/2021, με την οποία η Τουρκία αναγνωρίζεται ως “ασφαλής τρίτη χώρα” για τους αιτούντες άσυλο από τη Συρία, τη Σομαλία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές.
5. Το προωθούμενο Νέο Σύμφωνο της ΕΕ για τη Μετανάστευση και το Άσυλο προβλέπει “διαμοιρασμό της ευθύνης” και “ευρωπαϊκή αλληλεγγύη” στην καταστολή και τις απελάσεις, fast track απορρίψεις των αιτημάτων για άσυλο, συνέχιση του εγκλωβισμού στις χώρες πρώτης υποδοχής, αναβάθμιση της Frontex, πακέτα ενίσχυσης σε τρίτες χώρες για την διαχείριση του μεταναστευτικού-προσφυγικού και την αποτροπή νέων ροών προς την ΕΕ, αναβάθμιση του ρόλου των διαφόρων ΜΚΟ για την υλοποίηση της ευρωενωσιακής στρατηγικής.
Επομένως, τα απαράδεκτα παζάρια με την Τουρκία για την επιστροφή των 400 περίπου προσφύγων που επέβαιναν στο ακυβέρνητο πλοίο, ενόσω οι ίδιοι ήταν για μέρες στη θάλασσα, χωρίς φαγητό και νερό, με σοβαρούς κινδύνους για την υγεία τους, βρίσκουν έρεισμα στην ίδια την πολιτική της ΕΕ, στην παραπάνω κατάπτυστη Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας. Είναι, άλλωστε, χαρακτηριστικό ότι η ΕΕ ζητά από την Τουρκία να τηρεί τις υποχρεώσεις της. Ενώ, ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Ν. Μηταράκης στη συνάντηση του με τον Υπουργό Εσωτερικών της Τουρκίας, Σουλεϊμάν Σοϊλού, στις 2.11.2021 δήλωσε εμφατικά: “Συμφωνήσαμε για την ανάγκη περαιτέρω συνεργασίας στα πλαίσια της κοινής δήλωσης ΕE – Τουρκίας, σε συνέχεια της συνομιλίας του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο Ερντογάν. … Εμείς θα στηρίξουμε τις προσπάθειες της Τουρκίας στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να μπορέσει και η ίδια να αντιμετωπίσει την πίεση που μπορεί να δημιουργηθεί στο Αφγανιστάν.”
Όποιος, λοιπόν, θέλει να μιλήσει με ειλικρίνεια για το πρόσφατο περιστατικό με τους 400 πρόσφυγες και την απάνθρωπη στάση της ελληνικής κυβέρνησης, δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στην ΚΥΑ για την αναγνώριση της Τουρκίας ως «ασφαλής τρίτη χώρα», όπως για παράδειγμα στη σχετική ανακοίνωση της παράταξης «Εναλλακτική Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή». Δεν μπορεί να βγάζει από το κάδρο και να εξαφανίζει την αντιδραστική πολιτική της ΕΕ και την Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, που ψηφίστηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Άλλωστε, και ο ΣΥΡΙΖΑ στη σχετική ανακοίνωσή του για το συγκεκριμένο περιστατικό ζητά «ακόμα πιο αυστηρές πιέσεις στην Τουρκία για τήρηση των υποχρεώσεών της … ως προς το ζήτημα των επιστροφών»!
Η πολιτική της καταστολής και του εγκλωβισμού σε βάρος των προσφύγων και των μεταναστών έχει διαχρονικό πρόσημο και χαρακτηρίζει όλες τις αστικές κυβερνήσεις, που εφαρμόζουν πιστά την πολιτική της ΕΕ. Δεν είναι «προνόμιο» μόνο των ακροδεξιών κυβερνήσεων. Γιατί πηγάζει από τον πυρήνα του εκμεταλλευτικού συστήματος και του σύγχρονου «κράτους δικαίου»: Την άγρια καπιταλιστική εκμετάλλευση και την ανάγκη σε ολοένα και πιο φθηνά εργατικά χέρια, τη συμμετοχή στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και τις επεμβάσεις.
Η αλήθεια δεν μπορεί να κρυφτεί και είναι προϋπόθεση σε κάθε αγώνα για την προστασία των εργατικών και λαϊκών δικαιωμάτων και ελευθεριών! Αντίθετα, η συσκότισή της, τον υπονομεύει.