Σε εκδήλωση που διοργάνωσε ο Δήμος Πετρούπολης για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας έκανε παρέμβαση η Στέλα Παπαοικονόμου, νομικός, με θέμα «Πυξίδα οι σύγχρονες ανάγκες της γυναίκας στην εργασία, τη μόρφωση, τη ζωή». Ολόκληρη η παρέμβαση:
Σήμερα, όπως κάθε 8η, κάθε Μάρτη, εδώ και δεκαετίες, περισσεύουν οι ύμνοι που ακούμε για τη γυναίκα, την “ηρωίδα” εργαζόμενη μάνα, οι όρκοι στην ισότητα από διάφορα επίσημα χείλη.
Εδώ και χρόνια, σε Ελλάδα και Ευρώπη, κλίνεται σε όλες τις πτώσεις η ισότητα γυναικών και ανδρών.
Το εκπληκτικό, κυριολεκτικά φοβερό και προκλητικό, είναι ότι στο όνομα αυτής της ισότητας προωθούνται αντιδραστικά μέτρα σε βάρος της γυναίκας.
Έτσι σε νομοθετικό επίπεδο σήμερα επιχειρείται να καταργούνται, να παίρνονται πίσω, θετικές διακρίσεις, υπέρ των γυναικών, που είχαν κατακτηθεί με σκληρούς αγώνες. Γιατί οι ιδιαίτερες – αυξημένες ανάγκες των γυναικών με βάση και τον ρόλο τους στην αναπαραγωγική διαδικασία απαιτούν και πρόσθετα – ιδιαίτερα νομικά μέτρα προστασίας, μέτρα δηλαδή για την ισοτιμία – όχι την ισότητα με όρους εξίσωσης. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πως, η Ευρωπαϊκή Ένωση στο όνομα ακριβώς της “ισότητας δικαιωμάτων” ανδρών και γυναικών εξίσωσε προς τα πάνω τα όρια συνταξιοδότησης, αύξησε δηλαδή τα χρόνια δουλειάς και εκμετάλλευσης των γυναικών.
Γενικά, έχουμε έναν βομβαρδισμό νόμων και μέτρων, από όλες τις κυβερνήσεις στη σειρά, μια ολομέτωπη επίθεση στις ανάγκες και τα δικαιώματα των γυναικών του λαού μας, με βάση κατευθύνσεις, κανονισμούς και οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πριν απ’ όλα στην εργασιακή νομοθεσία. Με μέτρα επέκτασης σε όλη την Ευρώπη της λεγόμενης “ευελιξίας”: Κάτω από αυτήν έχουν προωθηθεί ιδίως σε βάρος των γυναικών και κατ’ επέκταση και των ανδρών εργαζομένων η εκ περιτροπής εργασία, η μερική απασχόληση, η μισή δουλειά και μισή ζωή με 400 και 500 ευρώ.
Η επίθεση ξετυλίγεται και σε βάρος των αυτοαπασχολούμενων γυναικών, που έχουν ένα μαγαζί, ή βέβαια τις αγρότισσες, τις επιστημόνισσες, με φόρους και χρέη που τις πνίγουν, χωρίς ασφάλιση, εγκλωβισμένες να δουλεύουν όσο περισσότερο μπορούν για να επιβιώσουν.
Αποκαλυπτικές είναι οι εξελίξεις στο νομοθετικό πλαίσιο προστασίας της μητρότητας. Οι στοιχειωδώς προστατευτικές διατάξεις που είχαν θεσπιστεί κάτω και από τους αγώνες των εργαζόμενων γυναικών ξηλώνονται. Φτάνουμε στο σημείο να αμφισβητείται ακόμα και η προστασία της εγκύου εργαζόμενης, με πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου να εγκρίνει απόλυση εργαζόμενης παρότι κυοφορούσε! Εξάλλου, ούτε αυτό το υποτυπώδες πλαίσιο δεν ισχύει για τις αυτοαπασχολούμενες, που και στον χώρο της δικηγορίας όπως παντού αναγκάζονται να εργάζονται μέχρι τον 9ο μήνα, για να τα βγάλουν πέρα, να επιστρέφουν άμεσα στη δουλειά μετά τον τοκετό, με ό,τι κινδύνους και ευρύτερες συνέπειες έχει αυτό.
Όλο αυτό το αντιδραστικό πλαίσιο ενισχύεται από την ευρωπαϊκή κατεύθυνση για “συμφιλίωση της επαγγελματικής και της προσωπικής – οικογενειακής ζωής” της γυναίκας. Που τι σημαίνει;
Να πέφτει στις πλάτες της ίδιας της εργαζόμενης και της οικογένειάς της, να γίνει χίλια κομμάτια για να ανταποκριθεί και στο επάγγελμα και στη φροντίδα των παιδιών, του σπιτιού, αλλά και των υπερήλικων, των ΑμΕΑ μελών της οικογένειας κλπ.
Γιατί αυτές οι ζωτικές ανάγκες των εργαζομένων και των παιδιών τους θεωρούνται με τη βούλα του νόμου “κόστος” για το κράτος και έτσι φορτώνονται στη γυναίκα και την οικογένειά της. Οι αντίστοιχες κοινωνικές υπηρεσίες και υποδομές, από τους βρεφονηπιακούς σταθμούς μέχρι τις δομές υγείας, ειδικής αγωγής, ή πολιτισμού αφήνονται υποστελεχωμένες, χωρίς χρηματοδότηση, στηριγμένες μόνο στην φιλότιμη προσπάθεια των εργαζομένων σε αυτές, που δεν μπορούν όμως να καλύψουν τις τεράστιες λαϊκές ανάγκες.
Και αυτό το “κενό”, που επίτηδες αφήνει το κράτος, το καταλαμβάνουν οι διάφοροι όμιλοι και εταιρείες, για να κερδοφορούν πάνω στις βασικές ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου, από τις ιατρικές εξετάσεις και την ψυχολογική στήριξη μέχρι την άθληση των παιδιών και εμάς των ίδιων βέβαια, ενηλίκων και γυναικών.
Πλήθος νόμων σφραγίζουν αυτή την απαράδεκτη κοινωνική πραγματικότητα. Η λογική πως χρήματα θα “λείπουν” πάντα όταν πρόκειται για τις κοινωνικές ανάγκες, για να βρίσκονται και να εισρέουν πάντα προς τους ομίλους και επενδυτές, αυτή η λεγόμενη “δημοσιονομική σταθερότητα” και οι “αντοχές της οικονομίας”, έχουν τη βούλα και της Δικαιοσύνης, που σε ανώτατο επίπεδο έχει επικυρώσει σχεδόν το σύνολο των αντιλαϊκών μέτρων, από τα μνημόνια μέχρι τις αντιασφαλιστικές ανατροπές του νόμου Κατρούγκαλου ή βέβαια τον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας υπέρ των funds.
Αυτή είναι η εικόνα, ή καλύτερα, κάποιες φωτογραφίες από τη μεγάλη εικόνα, τον 21ο αιώνα, την εποχή ακριβώς της Τεχνητής Νοημοσύνης, των μεγάλων επιστημονικών και τεχνολογικών αλμάτων:
Η ζωή των εργαζόμενων γυναικών επιδεινώνεται αντί να αξιοποιούνται όλες οι σύγχρονες δυνατότητες, της επιστήμης, της τεχνολογίας, για να έχουμε κατακτημένη:
- Σταθερή δουλειά με σταθερό ωράριο, λιγότερες ώρες, με Συλλογικές Συμβάσεις, αξιοπρεπείς μισθούς που θα καλύπτουν τις ανάγκες μας. Κυριακάτικη αργία. Μέτρα υγείας και ασφάλειας, ουσιαστικής προστασίας της μητρότητας και του γυναικείου οργανισμού στο χώρο εργασίας.
- Για να έχουμε σύγχρονες, αποκλειστικά δημόσιες – δωρεάν κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες στην Υγεία – Πρόνοια, στην Παιδεία, στον Αθλητισμό, στον Πολιτισμό.
Αντί για αυτά που σήμερα είναι ρεαλιστικά και πραγματικά προοδευτικά, βλέπουμε και την ίδια την τεχνολογία να αναπτύσσεται και να αξιοποιείται ενάντια στη νέα και εργαζόμενη γυναίκα.
Να γίνεται όχημα έντασης της εκμετάλλευσης της, νέων μορφών καταπίεσης και επίθεσης στα δικαιώματα της.
- Όπως με την τηλεργασία, τη δουλειά και στο σπίτι, έξω και πέρα από το 8ωρο, συγχέοντας τον εργάσιμο με τον προσωπικό χρόνο των γυναικών.
- Ή με την τεχνολογία της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, δηλαδή να εμπορεύονται βιοιατρικοί κολοσσοί τις αγωνίες και τα όνειρα των νέων ζευγαριών για απόκτηση οικογένειας. Να εκμεταλλεύονται ακόμα και το ίδιο το σώμα της γυναίκας, ιδίως γυναικών φτωχών, μεταναστριών – προσφύγων κλπ., ως σκευών αναπαραγωγής, όπως προωθείται με την εμπορική παρένθετη μητρότητα. Ή να εξωθείται μια εργαζόμενη στην “κρυοσυντήρηση” ωαρίων, είτε ευθέως εκβιαστικά για να μη τη διώξουν από τη δουλειά είτε στο ατέρμονο κυνήγι της επαγγελματικής και μισθολογικής εξέλιξης, που της στερεί από την απόλαυση της προσωπικής – κοινωνικής ζωής.
Αυτά, η εκμετάλλευση, η πολύμορφη καταπίεση, η ζωή μέσα σε αδιέξοδα, με τσακισμένα δικαιώματα και όνειρα, όλα αυτά είναι βία, καθημερινή, κάπου αδιόρατη, με την οποία ερχόμαστε αντιμέτωπες οι εργαζόμενες γυναίκες.
Πάνω σε αυτό το φόντο αναπτύσσονται και φαινόμενα άμεσης, φυσικής βίας, εγκλημάτων κατά της τιμής, της γενετήσιας αξιοπρέπειας, ακόμα και της ζωής των γυναικών.
Πίσω από χιλιάδες ιστορίες γυναικών που βιώνουν ή βίωσαν κακοποιητικές συμπεριφορές, και σε όσες από αυτές φτάνουν σε έναν δικηγόρο, σε ένα αστυνομικό τμήμα, στη δικαιοσύνη, βρίσκονται βαθιά κοινωνικά υπόβαθρα και αίτια. Οικονομική εξάρτηση από τον σύζυγο, την οικογένεια, ανεργία, ιατρικά και ψυχικά βάρη και προβλήματα στο σημερινό απάνθρωπο περιβάλλον.
Αυτά δεν αντιμετωπίζονται μόνο με την αυστηροποίηση των ποινών των βίαιων πράξεων ή και δολοφονιών γυναικών.
Το δικαίωμα της γυναίκας να σταθεί πραγματικά ανεξάρτητη στα πόδια της δολοφονείται κάθε μέρα από το ίδιο το κράτος όταν είναι άνεργη, ανασφάλιστη, χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, χωρίς μία κρατική δομή να φροντίσει και να στηρίξει υλικά και ψυχικά την ίδια και το παιδί της, πόσο μάλλον ως θύματα κακοποιητικής συμπεριφοράς.
Μάλιστα, με τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα διερύνεται η βία που υφίστανται οι γυναίκες, και με νέες μορφές. Τα τραγικά φαινόμενα νέων ανθρώπων που πουλούν τον εαυτό τους για να επιβιώσουν είναι εδώ: Μπορεί κανείς να ρίξει μια ματιά σε πλατφόρμες τύπου onlyfans που προωθούν πχ την επ’ αμοιβή διάθεση φωτογραφιών και βίντεο ιδίως νέων γυναικών σε χρήστες πελάτες. Και αυτά νομιμοποιούνται, και στις συνειδήσεις, στη λογική πως αποτελούν “ελεύθερη” επιλογή, “αυτοδιάθεση” του σώματος. Με την ίδια λογική επιτρέπεται και διαφημίζεται νέες φοιτήτριες να αναζητούν χορηγούς (εντός πολλών εισαγωγικών) για να τελειώσουν τις σπουδές τους.
Πρόκειται για πραγματική οπισθοδρόμηση: να ονομάζεται δικαίωμα η τάχα ελεύθερη επιλογή μιας γυναίκας, να βυθιστεί στο βούρκο μιας ζωής που πουλιέται και αγοράζεται στα στοιχεία της.
Απέναντι σε όλα αυτά τι προβάλλεται ως λύση;
Υπάρχει μια προσπάθεια, να ασχοληθούμε (και εμείς ως νομικοί) με την επιφάνεια. Τα πρότυπα και τα στερεότυπα, τις αντιλήψεις μόνο και τις συμπεριφορές. Τον τρόπο που μιλάμε και μας μιλάνε. Τις έμφυλες όπως λένε διατυπώσεις στους νόμους. Χωρίς να δούμε πίσω από αυτά. Τι γεννά και θρέφει πχ αντιδραστικές για τη γυναίκα αντιλήψεις ή πίσω από τις διατυπώσεις των νόμων τι προωθείται.
Αν μείνουμε σε αυτή την επιφάνεια, τότε θα μπορούσαμε να επικροτήσουμε τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, που εδώ και χρόνια επιλέγουν πιο συμπεριληπτικές για τα φύλα διατυπώσεις. Για παράδειγμα στα στρογγυλά τραπέζια του ΝΑΤΟ, στη θέση του προέδρου της συζήτησης αντί για ”chairman”, έχει σβηστεί το φαλλοκρατικό man και έχει μείνει σκέτο chair.
Αυτή η πολύχρωμη χρυσόσκονη της “συμπερίληψης” είναι μια πολύ φτηνή και κατάμαυρη στάχτη στα μάτια των γυναικών όλου του κόσμου, την ώρα πχ που με τη στήριξη ακριβώς του ΝΑΤΟ, τώρα που κουβεντιάζουμε, στην Παλαιστίνη και αλλού, μανάδες κλαίνε κατά χιλιάδες τα παιδιά τους και παιδιά κλαίνε κατά χιλιάδες τους γονείς τους.
Αντίστοιχη στάχτη στα μάτια είναι πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να ενισχυθεί η “γυναικεία συμμετοχή” στα “κέντρα λήψης αποφάσεων”, όπως λένε.
Όμως η Ούρσουλα Φον Ντερ Λαιεν και οι 13 γυναίκες που είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής νομοθετούν και θα συνεχίσουν να νομοθετούν σε βάρος των λαϊκών γυναικών της Ευρώπης.
Γυναίκα υπουργός επιτέθηκε στο δικαίωμα στην απεργία. Γυναίκες στα διοικητικά συμβούλια μεγάλων επιχειρήσεων απολύουν.
Γυναίκα Πρόεδρος της Δημοκρατίας συνυπογράφει να γίνεται η χώρα μας πολεμικό ορμητήριο, να στέλνεται φρεγάτα στο στόμα του λύκου στην Ερυθρά Θάλασσα, για τα κέρδη των εφοπλιστών, όπως παραδέχθηκε ο Υπουργός Άμυνας.
Το ζήτημα λοιπόν είναι να δώσουμε μάχη απέναντι στην πολιτική που βλέπει τις ζωές μας σαν κόστος και καύσιμη ύλη για την κερδοφορία των λίγων.
Αυτή τη μάχη που δώσαμε, όπως διαδηλώνοντας απέναντι στο έγκλημα των Τεμπών.
Αυτή τη μάχη που δίνουν οι φοιτήτριες, οι μαθήτριες, οι εκπαιδευτικοί, μαζί με τους συναδέλφους τους, που βούλιαξαν και σήμερα το Σύνταγμα, ενάντια στο πανεπιστήμιο της αγοράς, στην παιδεία εμπόρευμα, για τα σύγχρονα δικαιώματα τους στη μόρφωση, στη δουλειά, στη ζωή. Τιμώντας έτσι με τον καλύτερο τρόπο το πραγματικό περιεχόμενο και μήνυμα της Παγκόσμιας μέρας της γυναίκας.
Έτσι παίρνουμε το νήμα από τις εργάτριες των προηγούμενων αιώνων, τις μητέρες μας ακόμα.
Στον δρόμο του συλλογικού αγώνα.
Εκεί είναι η θέση όλων εμάς, κάθε γυναίκας του λαού μας και όλων των λαών.
Στην πάλη όχι ενάντια στον άντρα εργαζόμενο, αλλά μαζί με αυτόν, στο πλευρό του και με τις δικές μας διεκδικήσεις
Ενάντια σε ένα σύστημα σάπιο, που αναπαράγει αποκρουστικά φαινόμενα και τρόπους υποταγής της γυναίκας σε μια ζωή άθλια για τα δεδομένα του 21ου αιώνα.
Αυτή είναι η αναγκαία γυναικεία συμμετοχή, που πρέπει να αυξηθεί.
Στο σύλλογο, στον μαζικό φορέα, στο σωματείο, στη συλλογική δράση.
Μόνο εκεί παύουμε να είμαστε μόνες μας.
Βρίσκουμε δύναμη, στήριξη, αλληλεγγύη, ελπίδα.
Πλουτίζουμε τη ζωή μας με τα ιδανικά της μαχητικής ασυμβίβαστης στάσης ζωής.
Όσο οξύμωρο κι αν ακουστεί από νομικά χείλη, έχουν δίκιο οι φοιτήτριες και οι μαθήτριες, συμφωνούμε μαζί τους, που έγραψαν στα φυλλάδιά τους πως: οι νόμοι καταψηφίζονται στους δρόμους.