Κυρίες και κύριοι δικαστές και εισαγγελείς,
Ευχαριστούμε για την πρόσκληση και ευχόμαστε καλή επιτυχία στις εργασίες της Ετήσιας Τακτικής Γενικής Συνέλευσης της Ένωσής σας.
Η συνέλευσή σας πραγματοποιείται σε μια περίοδο όπου ο ελληνικός λαός αντιμετωπίζει την εκτόξευση των τιμών στην Ενέργεια, στη στέγη και στα είδη πρώτης ανάγκης, την εργασιακή ζούγκλα, την ανεργία, την υποβάθμιση της κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και μια νέα φοροεπιδρομή.
Το πρόσφατο φορολογικό νομοσχέδιο που ψήφισε η κυβέρνηση όχι μόνο δεν εξασφαλίζει φορολογική δικαιοσύνη, αλλά αντίθετα αποτελεί μια ακόμα σελίδα στην επίθεση ενάντια στα λαϊκά στρώματα και ιδίως στους μικρούς επαγγελματίες, δικηγόρους και άλλους αυτοαπασχολούμενους, επιστήμονες, στοχεύει βαθύτερα στο σταδιακό εξοβελισμό από το επάγγελμά τους ή την υπαλληλοποίησή τους με χειρότερους όρους προς όφελος των ισχυρών εταιρειών. Ταυτόχρονα πλήττει και τους μισθωτούς επιστήμονες με το μπλοκακι, όπως οι μισθωτοί δικηγόροι, που αντιμετωπίζονται ως “συνεργάτες”, ενώ, η περαιτέρω ενίσχυση των δικηγορικών εταιρειών συνεπάγεται και μεγαλύτερη επιδείνωση των όρων δουλειάς τους, μεγαλύτερη ένταση της εκμετάλλευσης.
Τα ίδια δε τα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών αποτυπώνουν ότι ο λαός πληρώνει το 95% των κρατικών φορολογικών εσόδων, ενώ το μεγάλο κεφάλαιο πληρώνει ελάχιστα ή καθόλου. Αναφέρουμε ενδεικτικά την εθελοντική φορολογία των εφοπλιστών, τον αναβαλλόμενο φόρο των τραπεζών, την μείωση στο 5% της φορολόγησης των μερισμάτων, την φοροαπαλλαγή για ολόκληρα χρόνια των στρατηγικών επενδυτών, τις κάθε λογής ειδικές φοροαπαλλαγές του κεφαλαίου. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι στο πρόσφατο αυτό φορολογικό νομοσχέδιο προβλέπεται προκλητικά η μείωση του Φόρου Συγκέντρωσης Κεφαλαίων και του Φόρου Πώλησης Μετοχών, κατά 50% περίπου.
Η νέα αυτή φοροεπιδρομή είναι αναπόσπαστο μέρος του ίδιου προγράμματος διακυβέρνησης που γενικεύει τις ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, καταργεί το 8ωρο, διευκολύνει τους πλειστηριασμούς της λαϊκής κατοικίας από τα κοράκια των τραπεζών και των funds. Υπηρετεί, μέσω της μετακύλισης υπέρμετρων φορολογικών βαρών στους εργαζόμενους και τους αυτοαπασχολούμενους, την εξασφάλιση δημοσιονομικών πλεονασμάτων προκειμένου να συνεχιστεί η απρόσκοπτη κρατική χρηματοδότηση των επιχειρηματικών ομίλων.
Την ίδια ώρα, και ενώ εξακολουθεί να μαίνεται ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και τη Ρωσία στην Ουκρανία, με την κυβέρνηση και τη συνενοχή όλων των άλλων κομμάτων, να έχει μετατρέψει τη χώρα σε μια μεγάλη αμερικανονατοϊκή βάση εμπλέκοντας τον λαό μας σε κίνδυνο, το κράτος-δολοφόνος του Ισραήλ συνεχίζει να πνίγει στο αίμα τον παλαιστινιακό λαό, απειλώντας, επιπλέον, να βάλει φωτιά σε ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή. Και στην περίπτωση αυτή η ελληνική κυβέρνηση, όπως έπραξαν και όλες οι προηγούμενες, συμμετέχει ενεργά στα σχέδια των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και του Ισραήλ. Το ΚΚΕ πρωτοστατεί για την πραγματική ειρήνη, η οποία δεν μπορεί να υπάρξει αν δεν ευοδωθεί το δικαίωμα του παλαιστινιακού λαού να ζει σε πατρίδα ελεύθερη και ανεξάρτητη, στα σύνορα του 1967, με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ, χωρίς κατοχή και κατοχικά στρατεύματα. Το ΚΚΕ είναι το μόνο κόμμα που εμμένει στο ομόφωνο ψήφισμα της Ελληνικής Βουλής του 2015 για την αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους, το οποίο η κυβέρνηση της ΝΔ αγνοεί, όπως άλλωστε αγνόησε και η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, υλοποιώντας τις κατευθύνσεις της ισραηλινής και της αμερικανικής πρεσβείας.
Η συνέλευσή σας όμως πραγματοποιείται και σε μία περίοδο που βρίσκονται προ των πυλών νέες αντιδραστικές, ταξικές μεταρρυθμίσεις στην ίδια την Δικαιοσύνη. Η στόχευση των μεταρρυθμίσεων αυτών, οι οποίες εκπορεύονται από την Παγκόσμια Τράπεζα και διάφορα επιτελεία της ΕΕ και της άρχουσας τάξης, είναι διπλή: Από τη μια να ορθωθούν νέα, ακόμα μεγαλύτερα εμπόδια πρόσβασης των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων στη Δικαιοσύνη και από την άλλη να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο λειτουργίας και απονομής της με όρους που θα εξυπηρετούν την πιο γρήγορη, φιλική και αποτελεσματική για τους επιχειρηματικούς ομίλους διεκπεραίωση των υποθέσεών τους. Η φιλοσοφία αυτών των μεταρρυθμίσεων αποτυπώνεται χαρακτηριστικά στο Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (στον Άξονα 4.3. που αφορά τη Δικαιοσύνη) όπου αναφέρεται ότι η Δικαιοσύνη πρέπει να υπηρετεί την ‘‘αντοχή της οικονομίας’’ και να καταστεί πυλώνας προσέλκυσης επενδύσεων, αντί βέβαια να υπηρετεί τις λαϊκές ανάγκες και να συμβάλλει στην επίλυση των λαϊκών προβλημάτων.
Το σχέδιο συνολικής μεταρρύθμισης της Δικαιοσύνης που έχει εξαγγείλει ο Υπουργός Δικαιοσύνης υπηρετεί τους πιο πάνω σχεδιασμούς. Ειδικότερα:
Προετοιμάζεται με εντατικούς ρυθμούς η υλοποίηση ενός νέου δικαστικού χάρτη στη λογική του κόστους – οφέλους. Οι καταργήσεις ειρηνοδικείων και οι συγχωνεύσεις πρωτοδικείων και εφετείων θα έχουν αρνητικές συνέπειες για τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα που επιθυμούν να προσφύγουν στα δικαστήρια, ιδίως της περιφέρειας. Στο σημείο αυτό αξίζει να επισημανθεί ότι ο νέος Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων προβλέπει, μεταξύ άλλων, ως κριτήριο διατήρησης ενός δικαστηρίου το επίπεδο επιχειρηματικότητας της περιοχής. Από την άλλη ευνοείται η συγκέντρωση της δικαστηριακής ύλης στις ισχυρές δικηγορικές εταιρείες και τα μεγάλα δικηγορικά γραφεία σε βάρος της πλειοψηφίας των μισθωτών και μικρών αυτοαπασχολούμενων δικηγόρων, αλλά και των λαϊκών στρωμάτων, αφού θα εκτοξευτεί περαιτέρω το ήδη υψηλό κόστος της δίκης. Ειδικά για τα ειρηνοδικεία, πιστεύουμε ότι πρέπει να διατηρηθούν, ώστε αφενός να συνεχίσει να εξυπηρετείται ο πολίτης και σε περιοχές που βρίσκονται μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα και αφετέρου να υπάρχει ευχερέστερη δυνατότητα πρόσβασης στις υποθέσεις μικρότερου αντικειμένου που κυρίως αφορούν τους εργαζόμενους και τον λαό. Τα ειρηνοδικεία άλλωστε είναι παραδοσιακά τα δικαστήρια που αφορούν πρώτιστα τα λαϊκά στρώματα και για τον λόγο αυτό πιστεύουμε ότι σε κάθε περίπτωση δεν θα πρέπει να αυξηθεί η υφιστάμενη υλική αρμοδιότητά τους. Η κατάργηση ειρηνοδικείων όμως ενέχει κινδύνους και για τους ίδιους τους δικαστές, όπως η διατάραξη της υπηρεσιακής εξέλιξης τόσο των ειρηνοδικών όσο και των πρωτοδικών κ.ά., προκαλώντας παράλληλα άγονες αντιπαραθέσεις και διαμάχες μέσα στο δικαστικό σώμα.
Στη Δικαιοσύνη από την άλλη εισάγονται νέες τεχνολογίες, με τρόπο όμως που δεν διευκολύνει την άσκηση των δικονομικών δικαιωμάτων των πολλών, παρά υπηρετεί τα συμφέροντα των επιχειρηματικών ομίλων, καθώς και των ισχυρών δικηγορικών εταιρειών που διαθέτουν την αντίστοιχη υποδομή και προσωπικό. Η επέκταση της ψηφιοποίησης της Δικαιοσύνης δεν δίνει έμφαση στην υποβοήθηση του έργου των δικαστών, αλλά στην επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων που προορίζονται να διασφαλίζουν την ταχύτερη υλοποίηση των γενικότερων στοχεύσεων των μεταρρυθμίσεων (π.χ. την επιλογή κατηγοριών υποθέσεων που θα δικάζονται με fast track διαδικασίες προς όφελος των επιχειρηματικών ομίλων κ.λπ.), ενώ συνδέεται και με την αξιολόγηση των δικαστών (π.χ. έλεγχος επίτευξης των ποσοτικών στόχων κ.λπ.). Η γενίκευση του ψηφιακού τρόπου κατάθεσης δικογράφων και σχετικών εγγράφων, οι τηλεματικές δίκες, η κατάργηση/υποβάθμιση της ζωντανής διαδικασίας, αλλά και η επέκταση διαφόρων μορφών εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών αναμένεται να δημιουργήσουν πρόσθετα εμπόδια στους διαδίκους που προέρχονται από λαϊκά στρώματα κατά την άσκηση των δικονομικών τους δικαιωμάτων. Η προοπτική εισαγωγής της Τεχνητής Νοημοσύνης στη Δικαιοσύνη, όλα δείχνουν ότι θα αξιοποιηθεί προς το σκοπό αυτοματοποιημένης δικαστικής κρίσης, κάτι που εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη.
Υποβάθμιση των δικονομικών δικαιωμάτων του λαού αποτελεί και η περαιτέρω γενίκευση των μονομελών συνθέσεων έναντι των πολυμελών σε όλες τις δίκες (ποινικές, αστικές). Εμείς θεωρούμε ότι η συλλογική σκέψη είναι ανώτερη και με μεγαλύτερο κύρος σε σχέση με τους περιορισμούς που αντικειμενικά έχει μία προσωπική γνώμη και ότι, ως εκ τούτου, οι πολυμελείς συνθέσεις παρέχουν καλύτερα κριτήρια ευθυκρισίας σε σχέση με τις μονομελείς οι οποίες θα πρέπει να περιορίζονται μόνο σε ήσσονος σημασίας διαφορές.
Ειδικά ως προς την ποινική δίκη προετοιμάζονται, με το νομοσχέδιο που δόθηκε πρόσφατα από την κυβέρνηση στη δημόσια διαβούλευση, βαθιά αντιδραστικές και αντιεπιστημονικές τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα και στην Ποινική Δικονομία, οι οποίες κινούνται στην κατεύθυνση της αυστηροποίησης των ποινών, ως δήθεν του μοναδικού «φαρμάκου» για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας, της παραπέρα συρρίκνωσης ουσιαστικών και δικονομικών δικαιωμάτων των διαδίκων, της όρθωσης νέων εμποδίων στην πρόσβαση των οικονομικά πιο αδύνατων στη Δικαιοσύνη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η πρόβλεψη δυνατότητας όμοιας μεταχείρισης της απόπειρας με το τετελεσμένο έγκλημα ή της συνέργειας με τη φυσική αυτουργία, ο περιορισμός του δικαιώματος αναστολής και η υποχρεωτική πραγματική έκτιση της ποινής πάνω από 3 έτη, αγνοώντας τον υπερκορεσμό και τις άθλιες συνθήκες που επικρατούν στις φυλακές, η επαναφορά της χρηματικής μετατροπής της ποινής, η αύξηση ή επιβολή νέων, κάθε λογής χαρατσιών που πλήττουν τους οικονομικά πιο αδύνατους, η συρρίκνωση των δικαστικών συνθέσεων των ποινικών δικαστηρίων, τόσο για την εκδίκαση πλημμελημάτων όσο και κακουργημάτων, με προκλητικά μάλιστα επιχειρήματα, περί δήθεν διακοσμητικού ρόλου των δικαστών στις πολυμελείς συνθέσεις, η σκανδαλώδης διάταξη για την εξαίρεση της εξέτασης ως μαρτύρων των αστυνομικών στο ακροατήριο, όταν έχουν καταθέσει προανακριτικά, η εισαγωγή της «εικονοτηλεδιάσκεψης» για μάρτυρες ακόμη και για κατηγορούμενους, η οποία ενέχει σοβαρούς κινδύνους, ιδιαίτερα στην ποινική δίκη, για την πραγματική και ανεπηρέαστη εκδήλωση της βούλησής τους.
Αλλά και όσον αφορά τους ίδιους τους δικαστές και τους εργαζόμενους στη Δικαιοσύνη οι μεταρρυθμίσεις που εξαγγέλλονται θα επιφέρουν περαιτέρω θεσμική υποβάθμιση. Ήδη μετά και τις πρόσφατες αλλαγές στον Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων η αξιολόγηση και εξέλιξη των δικαστών προσομοιάζει όλο και περισσότερο, ενόψει των κριτηρίων που θέτει ο νόμος, με τον τρόπο ανάδειξης και εξέλιξης των στελεχών των μεγάλων επιχειρήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι ήδη προκρίνεται από τον νόμο η ταχύτητα έναντι της ποιότητας, το έργο του δικαστή εντατικοποιείται, ιδίως με τις επαπειλούμενες προσβλητικές κυρώσεις για την περίπτωση της μη τήρησης των προβλεπόμενων ασφυκτικών προθεσμιών έκδοσης απόφασης, ενώ έχουν τεθεί κριτήρια επιθεώρησης που είτε δεν έχουν καμία σχέση με τα δικαστικά καθήκοντα, όπως η παρακολούθηση επιμορφωτικών σεμιναρίων, είτε είναι απρόσφορα και αντιεπιστημονικά, όπως η συνεκτίμηση της εξαφάνισης ή της αναίρεσης της δικαστικής απόφασης του επιθεωρούμενου δικαστή. Το σχετικό πλαίσιο ασφαλώς αποσκοπεί και στην χειραγώγηση των δικαστικών λειτουργών, ενώ μπορεί να επιδρά αρνητικά και στην εξέλιξή τους (π.χ. παράκαμψη της επετηρίδας). Και βέβαια εισάγονται, ως προς την οργάνωση και λειτουργία των δικαστηρίων, μέθοδοι μάνατζμεντ και λογικές πολυεθνικής, ενώ προκρίνεται η προτεραιοποίηση των υποθέσεων με επενδυτικό ενδιαφέρον (π.χ. συγκρότηση για της υποθέσεις αυτές ειδικών τμημάτων με εμπειρότερους και ειδικά επιμορφωμένους δικαστές, ορισμός κατά προτεραιότητα δικασίμου κ.λπ.). Την ίδια ώρα βέβαια οι κτιριακές και λοιπές υποδομές των δικαστηρίων δεν χρηματοδοτούνται επαρκώς, ενώ οι ελλείψεις δικαστικών υπαλλήλων παραμένουν τεράστιες.
Κυρίες και κύριοι δικαστές,
Ως Κόμμα έχουμε συγκεκριμένη άποψη για τον ρόλο που θεσμικά επιτελεί η Δικαιοσύνη στο σημερινό σύστημα. Ωστόσο, όπως έχουμε επανειλημμένα επισημάνει, δεν ταυτίζουμε τον θεσμό της Δικαιοσύνης και τον ρόλο του στο σύστημα με όλους εσάς, τους δικαστές και τους εισαγγελείς, που εργάζεστε σε αντίξοες συνθήκες και αντιμετωπίζετε κι εσείς στον έναν ή τον άλλο βαθμό, τις συνέπειες της αντιλαϊκής πολιτικής.
Γι’ αυτό και διαχρονικά υποστηρίζουμε κάθε δίκαιο αίτημα του κλάδου σας, είτε αφορά τις αποδοχές σας, είτε γενικά τα εργασιακά σας δικαιώματα, είτε τη χρηματοδότηση της Δικαιοσύνης. Υποστηρίζουμε ασφαλώς, από θέση αρχών, τις δίκαιες διεκδικήσεις των συνταξιούχων δικαστών για βελτίωση των συντάξεών τους, όπως άλλωστε κάνουμε με όλους τους συνταξιούχους στηρίζοντας μέσα και έξω από τη Βουλή το κίνημά τους.
Κυρίες και κύριοι δικαστές,
Η πραγματικότητα επιβεβαιώνει, όπως πιστεύουμε, την εκτίμηση του ΚΚΕ για τον ξεπερασμένο χαρακτήρα του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης. Η σημερινή επιστημονική γνώση, η πρωτοφανής πρόοδος της τεχνολογίας και η εκτόξευση της παραγωγικότητας της εργασίας μπορούν να αξιοποιηθούν για να βελτιωθεί η θέση των εργαζομένων, να μειωθεί ο χρόνος εργασίας, για να προστατευτεί αποτελεσματικά ο λαός από τα φυσικά φαινόμενα. Το ΚΚΕ προτείνει έναν ριζικά διαφορετικό δρόμο ανάπτυξης της χώρας μας, με αποδέσμευση από όλες τις αντιλαϊκές διακρατικές ενώσεις, όπου ο λαός θα είναι κυρίαρχος του πλούτου που παράγει και θα μπορεί σχεδιασμένα να οργανώνει και να αξιοποιεί τις τεράστιες παραγωγικές δυνατότητες της χώρας και την πρόοδο της επιστήμης, με κριτήριο τις δικές του σύγχρονες ανάγκες.
Όλο και μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού λαού προσεγγίζει θετικά την πρόταση αυτή. Πιστεύουμε ότι οι δικαστές δεν έχετε κανέναν λόγο να εναντιωθείτε στην προοπτική αυτή.
Με τις σκέψεις αυτές, ευχόμαστε και πάλι καλή επιτυχία στις εργασίες της Συνέλευσής σας.